W odpowiedzi na Pana email ws. usunięcia drzew w miejscowości Wilczyska informuję, że Minister Środowiska nie jest upoważniony by wystąpić w niniejszej sprawie z jakąkolwiek „weryfikacją” działań. Choć w piśmie Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Krakowie, Wydział Spraw Terenowych w Starym Sączu, można wyczytać o organach ochrony przyrody, to jednakże lista ta ma jedynie charakter informacyjny – nie każdy z wymienionych tam Organów jest upoważniony do prowadzenia kontroli w tej sprawie. Jak słusznie tam zauważono, organem ochrony przyrody jest również wójt, burmistrz lub prezydent miasta (organ samorządu gminy), który wydaje decyzję w sprawie zezwolenia na usunięcie drzew, jak również jest właściwy w sprawie kontroli niewłaściwie prowadzonych pielęgnacyjnych cięć w obrębie koron tych drzew. Wobec tego widzę następujące rozwiązania w dwóch zaistniałych sprawach :
1) ogłowienie drzew – art. 88 ust. 1 pkt 3 ustawy o ochronie przyrody, penalizuje spowodowanie zniszczenia drzewa przez wykonującego prace pielęgnacyjne w obrębie korony, na zasadzie nałożenia administracyjnej kary pieniężnej przez organ samorządu gminy, właściwy ze względu na miejsce zdarzenia. W niniejszej sytuacji organ gminy (burmistrz) zobowiązany będzie do przeprowadzenia postępowanie w sprawie powstania zniszczenia i w przypadku jego stwierdzenia, wymierzenia przedmiotowej kary. Z doświadczenia można przyjąć, że organ gminy może nie posiadać wystarczającej wiedzy fachowej, wobec czego należałoby w takim przypadku powołać do oceny dendrologa. Na podstawie opinii, organ samorządu gminy może ocenić czy drzewo zostało zniszczone, a jeżeli tak, nałożenie administracyjnej kary pieniężnej staje się obligatoryjne.
Uwagi przy tym wymaga również kwestia dopuszczenia prowadzenia jakichkolwiek cięć w obrębie korony. Na podstawie art. 82 ust. 1a przedmiotowej ustawy, nie każda czynność w obrębie korony jest dopuszczalna – jeżeli dokonano czynności z naruszeniem tych postanowień, organ gminy upoważniony jest do stwierdzenia zniszczenia drzew poprzez prace pielęgnacyjne prowadzone w obrębie korony.
Jeżeli w Pana opinii doszło do takiego zniszczenia, powinien Pan skierować zawiadomienie do Burmistrza Gminy Bobowa.
2) usunięcie drzew – art. 83 cytowanej wcześniej ustawy stwierdza, że posiadacz nieruchomości (właściciel, dzierżawca, inny pomiot – stosownie do okoliczności) może usunąć z terenu nieruchomości drzewo, po uzyskaniu zgody właściwego organu gminy. Jak słusznie zauważył Naczelnik Wydziału Spraw Terenowych RDOŚ Kraków, zadania z zakresu gospodarki zielenią są zadaniami własnymi gminy i to do organu gminy należy prawo wydania zgody na usunięcie drzewa. Z drugiej wszakże strony, organowi służy również prawo do odmowy wydania takiego zezwolenia, jeżeli w toku właściwego postępowania administracyjnego stwierdzono niezasadność takiego działania. W myśl ustawy o ochronie przyrody, zachowanie egzystencji drzew leży w interesie publicznym, w przeciwieństwie do interesu prywatnego, polegającego w tym przypadku na ich usunięciu. Wobec tego to na organie gminy ciąży konieczność przeprowadzenia stosownego postępowania administracyjnego, włącznie z przeprowadzeniem stosownych uzgodnień (np. z konserwatorem zabytków, o ile dotyczy).
Nie jest oczywiste, że każdorazowe wystąpienie o udzielenie zezwolenia na usunięcie drzewa lub krzewu, kończy się wydaniem decyzji administracyjnej z rozstrzygnięciem na korzyść zainteresowanego. Co do zasady, organ wydający decyzję zezwalającą kieruje się wynikami przeprowadzonego postępowania, zaś decyzja administracyjna musi zawierać uzasadnienie rozstrzygnięcia. Tym samym jeżeli w wyniku przeprowadzonego postępowania organ stwierdzi bezzasadność takiego działania, może odmówić wydania zgody. Każdy wnioskujący o zezwolenie na usunięcie drzew lub krzewów oraz każdy z organów, którego dotyczy wydanie decyzji zezwalającej lub uzgodnienie wydania takiej decyzji (stosownie do okoliczności, o których mowa w art. 83 ustawy o ochronie przyrody), winien jest w toku prowadzonego postępowania rozpatrzyć szereg zagadnień, w tym zasadność usunięcia w myśl art. 2 i art. 4 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody, a także czy nie doszłoby przekroczenia upoważnienia wynikającego z art. 125 tejże ustawy. Przepisy nakładają obowiązek dbałości, zachowania, zrównoważonego użytkowania oraz odnawiania zasobów, tworów i składników przyrody takich jak zadrzewienia (art. 2 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy). Nadto, każdy z obywateli jest odpowiedzialny za stan elementów przyrodniczych w myśl art. 4 tej ustawy, stosownie do okoliczności, w tym w związku z posiadaniem prawa władania lub odpowiedzialnością za swoje czyny (co w przypadku przeniesienia prawa wykonania upoważnienia nadanego decyzją administracyjną, np. poprzez zlecenie wykonania przycięcia gałęzi, reguluje również ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny – Dz. U. z 2014 r., poz. 121, j.t.). Art. 125 wskazuje z kolei, że niszczenie roślin innych niż objęte formami ochrony, o których mowa w art. 6 ust. 1 przedmiotowej ustawy, jest dopuszczalne jedynie w pewnych okolicznościach. Ze wskazanych wyżej norm ustawowych, płynie konieczność rozważenia interesów wnioskodawcy oraz interesu publicznego przemawiającego za zachowaniem jak największej liczby drzew i krzewów. Wobec tego za nieuprawnione należałoby przyjąć, że każde podanie o wydanie zezwolenia musi być rozpatrzone na korzyść zainteresowanego, wyłącznie z tytułu posiadania prawa własności i/lub zarządzania drzewami czy krzewami. Organ wydający decyzję zezwalającą na usunięcie drzew lub krzewów, winien jest rozpatrzyć czy wydanie takiej decyzji jest jedyną możliwością realizacji celu zainteresowanego, przemawiającego za usunięciem tych drzew lub krzewów. Równocześnie rozpatrzenia wymaga możliwość pogodzenia straty przyrodniczej z potrzebami środowiska przyrodniczego, a także czy ewentualna kompensacja, na bazie przepisu z art. 83 ust. 3 ustawy o ochronie przyrody, może stanowić zadość tej stracie. W sprawie przesłanek i kryteriów jakimi kierować się powinny organy administracji, wypowiedziały się także sądy administracyjne, jak np. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 14 marca 2006 r., sygn. akt IV SA/Wa 2237/05, treść dostępna tu: http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/36F76DFF54Wobec powyższego należy stwierdzić, że organ wydający zezwolenie na usunięcie przedmiotowych drzew, musiał w toku prowadzenia postępowania administracyjnego rozstrzygnąć o wszelkich kwestiach związanych ze stratą przyrodniczą i jej kompensacją. Niedopełnienie obowiązku płynącego z prowadzenia postępowania administracyjnego zgodnie z zasadami prawa administracyjnego, jak również niezgodnie lub w sposób oczywisty wadliwie, z punktu widzenia oceny eksperckiej wynikającej z opisanego powyżej procesu, może świadczyć o naruszeniu prawa i nieważności wydanej decyzji.
Informuję, że w przypadku podejrzenia niezasadności podjętych działań lub nieprawidłowo przeprowadzonego postępowania administracyjnego w przedmiocie wydania decyzji zezwalającej na usunięcie drzew lub krzewów, służy Panu skarga w trybie art. 227 ustawy Kodeks postępowania administracyjnego, do Rady Gminy Bobowa (w związku z podejmowanymi przez Burmistrza działaniami).
Równocześnie organem, który z urzędu jest upoważniony do kontroli decyzji administracyjnej co do jej meritum, w przypadku podejrzenia wydania jej z naruszeniem prawa, co mogłoby powodować jej nieważność, jest właściwe miejscowo samorządowe kolegium odwoławcze, tj. na podstawie §1 pkt 6 lit. a rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 listopada 2003 r. w sprawie obszarów właściwości miejscowej samorządowych kolegiów odwoławczych (Dz. U. Nr 198, poz. 1925), Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Nowym Sączu. Zawiadomienie o możliwości naruszeniu prawa powinien Pan skierować na piśmie, podając równocześnie zakres istniejącego naruszenia, np. poprzez dołączenie dowodów.
Podsumowując, ponieważ Minister Środowiska nie posiada z urzędu dokumentów, które prezentuje Pan na wskazanych stronach internetowych, większą skuteczność działania będzie miało zgłoszenie, które skieruje Pan osobiście do wskazanych organów, aniżeli poprzez Ministerstwo. W przypadku ewentualnego skierowania do nas podania, spełniającego wymogi formalne, w sprawie przeprowadzenia kontroli, o którą Pan wnioskuje, będziemy z mocy obowiązujących przepisów o właściwości rzeczowej i miejscowej, zobowiązani do jego przekazania do ww. organów samorządu. Wobec tego proponuję aby uczynił Pan to osobiście.
Ufam, że dostatecznie wyjaśniłem Panu możliwości załatwienia przedmiotowej sprawy. Jeżeli jednak wymaga Pan dodatkowych informacji bądź wyjaśnień, proszę o kontakt.
Dziękuję za kontakt z Ministerstwem Środowiska.
Z wyrazami szacunku,
Specjalista
Wydział Ochrony Środowiska
Departament Leśnictwa i Ochrony Przyrody
Ministerstwo Środowiska
ul. Wawelska 52/54
00-922 Warszawa
tel. (+48 22) 36 92 776
fax (+48 22) 36 92 290